२० कात्तिक काठमाडौं । जाडो याम सुरु भएसँगै प्रत्येक बर्ष झैं देखिने प्रदुषणको मात्रा यो बर्ष पनि देखिन थालेको छ । वातावरण बिभागको तथ्याङ्क अनुसार बुधबार राती ८.४५ बजे राजधानीको रत्नपार्क तथा आसपासको क्षेत्रमा प्रदुषणको मात्रा १७२ माईक्रो ग्राम प्रति घनमिटर देखिएको छ ।
विज्ञहरुका अनुसार विशेषगरि राजधानी काठमाडौंमा देखिने प्रदुषण मानिसहरुका लागि निकै नै हानिकारक पाईएको छ । प्रदुषण मापदण्ड उल्लङ्घन गर्दै सन्चालन हुने सवारी साधनले निकाल्ने धुवाँ, इटाभट्टाबाट निस्कने धुवाँ र प्लास्टिक जन्य फोहर बालेर निस्कने धुवाँ र यससंगै निस्कने बिभिन्न हानीकारक रसायनका कारण यहाको वातावरण एकदमै प्रदुषित भएको हो ।
संयुक्त राष्ट्रसंघको मापदण्डमा प्रदुषणको अधिकतम मात्रा २५ माइक्रोग्राम प्रति धनमीटर र नेपालको राष्ट्रिय मापदण्ड ४० माईक्रो ग्राम प्रति घनमीटर हो । यो अबस्थालाई विष्लेषण गर्दा अहिले राजधानी लगायतका ठाउँहरुमा ज्यानमारा प्रदुषणको मात्रा देखिएको छ । त्यस्तै सोहि समयमा नेपालगञ्जमा २४१ माईक्रो ग्राम प्रति घनमीटर देखिएको छ । जुन राजधानी काठमाडौंको तुलनामा निकै बढी हो ।
विज्ञहरुका अनुसार विशेषगरि राजधानी काठमाडौंमा देखिने प्रदुषण मानिसहरुका लागि निकै नै हानिकारक पाईएको छ । प्रदुषण मापदण्ड उल्लङ्घन गर्दै सन्चालन हुने सवारी साधनले निकाल्ने धुवाँ, इटाभट्टाबाट निस्कने धुवाँ र प्लास्टिक जन्य फोहर बालेर निस्कने धुवाँ र यससंगै निस्कने बिभिन्न हानीकारक रसायनका कारण यहाको वातावरण एकदमै प्रदुषित भएको हो ।
काठमाडौं उपत्यकाको हकमा बाह्रै महिना प्रदुषणको उच्च जोखिम रहेको विज्ञहरुले बताएका छन । यहाँको बायूमण्डलमा पार्टीकुलर मेटर २.५ को मात्रा अत्याधिक पाइने गरेको छ । यसको अर्थ हावमा रहने धुलोको कणको आकार २.५ माइक्रो मीटर बराबरको छ । यस्तो धुलोको कणलाई सामान्य आँखाको सहायताले देख्न कठिन हुने गर्दछ । यस्तो धुलोका कणहरु स्वास प्रस्वासको माध्यमबाट सोझै मानब शरिरमा प्रबेस गर्दछ र मनिहरुलाई बिभिन्न रोग लाग्दछ । यो धुलोक कणहरुलाई सामान्य मास्कले पनि नछेक्ने चिकित्सकहरुले बतााएकाछन ।
यहाँको हावामा नाइट्रेक्स, लिड, कार्बनमोनोअक्साइड जस्ता घातक रसाएनहरु पनि पाईएको बताइन्छ । काठमाडौं जस्तो बढी सवारी साधनको चापष् भएको र उद्योगधन्दा बढी भएको स्थानहरुमा अत्याधिक प्रदुषण देखिएकोले भरसक साँझ र विहान कम हिंडडुल गर्न बिज्ञहरुले सुझाएका छन ।
वि.सं.२०७६ कात्तिक २० बुधवार २२:०२ मा प्रकाशित